26-01-13 ENTREVISTA EN CUAC FM

O pasado 26 de xaneiro fomos invitados a o programa O que ti queiras de CUAC FM, copresentado por Gabriel Triana e Carla Merayo. CUAC FM é unha emisora de radio comunitaria que emite dende o ano 1996 na Coruña no 104.3 do dial.

 
O que ti queiras é un programa magazine que aborda distintos temas culturais en compañía do invitado do día, ademais tamén inclúe textos narrativos e moi boa música. Emítese os sábados ás 15:00.
Desta vez acodimos á invitación Antón Prego, presidente de Ardóbriga, e Fidel Méndez, arqueólogo colaborador habitual da nosa asociación. Alí puidemos falar largamente sobre as nosas aspiracións de cara á protección do Patrimonio de Pontedeume e Miño, das actividades que levamos feito e das que proxectamos para o futuro. Fidel Méndez falou da súa profesión ao longo de 25 anos de experiencia, dalgúns dos seus principais traballos e das colaboracións con Ardóbriga, en especial a intervención no castro de A Ínsua.
Pero non todo foi charla, tamén houbo boa música e unha fermosa lectura realizada por Gabi Triana dunha nova versión da Lenda dos Cainceiros de Boebre, escrita por Antón Prego especialmente para esta ocasión.
Se queres escoitar o programa completo preme AQUÍ

ACHADO DOUTRA LÁPIDA EN PONTEDEUME

Foi no mes de decembro, pero non o quixemos publicar antes de que viñesen a vela os inspectores de Patrimonio. O concelleiro de obras avisounos do achado feito por un grupo de persoas que realizaban traballos de limpeza nunha finca propiedade do concello de Pontedeume situada na parroquia de Centroña e coñecida polo nome de O Matadeiro, xa que alí edificouse nos anos 70 un edificio destinado a matadoiro municipal e que nunca chegou a desempeñar tal cometido. 
A finca atopábase en estado de total abandono, con moita maleza e non pouco lixo. O edificio, nunca totalmente rematado, non chega á ruína pero pouco lle falta. Ademais, é moi probable que sexa ilegal xa que está dentro dos terreos de protección de costas.
Pero o que nos interesa agora é falar do achado que fixeron as persoas que foron limpar as instalacións. No interior do edificio, e sen amosar sinais que delataran a súa procedencia, atoparon unha peza rectangular de granito de gran fino de aproximadamente 150x50 cm. cunha cara traballada con maestría co que sen dubida é unha inscrición funeraria. A lápida ten gravado un texto no seu canto con letras de tipo latino en baixo relevo, pero está tan deteriorado que resultou moi dificil de descifrar nunha primeira vista.

Pero o máis interesante é o escudo da parte frontal que contén, na súa parte superior, unha cartela coa palabra latina MEMENTO e na inferior unha calaveira en tres cuartos con dous fémures fragmentados cruzados por detrás.

Os técnicos de Patrimonio que viñeron recoñecer o achado situaron cronolóxicamente esta lápida na Idade Media, pero expertos de Ardóbriga en Historia e en Arte opinamos que pola forma en pel de touro ou de casulla do escudo, a disposición en tres cuartos do cranio, a precisión anatómica dos fémures e o tema do epígrafe, non pode ser anterior ao século XVI.
A lápida atópase agora depositada no xardín da Casa da Cultura de Pontedeume, xunto coas encontradas na Ínsua e trasladadas no 2011 por Ardóbriga e a incluiremos no estudo e calco que estamos a facer de todas elas.

17-01-13 CHARLA NA ASOCIACIÓN DE AMAS DE CASA DE PONTEDEUME

O pasado 17 de xaneiro tivemos a honra de ser invitados a dar unha charla no coqueto local dos sótanos do convento de Santo Agostiño da Asociación de Amas de Casa de Pontedeume, sociedade pioneira dentro do asociacionismo eumés. A charla foi sobre O Patrimonio Arqueolóxico no litoral eumés e foi seguido con moita atención e interese por un auditorio case cheo, malia facer unha tarde de intensa choiva. 

No transcorrer da charla foron xurdindo intervencións espontáneas nas que aboiaba ese saber popular que atesouran os nosos (non tan) maiores. Así, comentáronse tradicións como a que dí que os naturais da aldea de Castrelo son coñecidos como Os do Reiniño de Dios ou novas informacións sobre microtoponimia da parroquia de Andrade. Pero o mellor foi o agasallo en forma de lote de doces típicos eumeses que nos fixeron aos dous representantes de Ardóbriga que fomos dar a charla. Moitas grazas.

15-12-12 POLAFÍA EN PONTEDEUME

A Asociación de Escritoras e escritores en Lingua Galega ven desenvolvendo dende hai tempo unhas interesantes actividades consistentes en coordenarse con asociacións e colectivos de diferentes localidades de Galicia para convocar a unhas reunións, chamadas Polafías, a persoas coñecedoras do Patrimonio Inmaterial (lendas, contos, oficios, música, memoria histórica...). A intención é ofrecerlles un soporte audiovisual que permita o rexistro e a difusión universal na Rede co fin de conservar e transmitir esa parte do Patrimonio Cultural tan necesaria de protección.

Desta vez, a Polafía en Pontedeume realizouse en coordenación con varios colectivos locais entre os que figuraba a nosa Asociación Cultural Ardóbriga que colaborou coa intervención da vicepresidenta Carola Macedo Cordal con dúas disertacións:  Historia dos alcumes en Pontedeume e Historia dos curtidores en Pontedeume. Ademáis tamén colaborou o ardóbrigo Manuel Domínguez Ferro cunha sobre A memoria dos fuxidos nas Terras do Eume. Todas elas do xénero da Historia Oral.

07-12-12 CHARLA DE ANTÓN MALDE

A información sobre actividades relacionadas co Patrimonio que nos intercambiamos as distintas asociacións que temos interese na súa conservación sempre acaba por dar bos froitos. Tal foi o que aconteceu cunha nota informativa enviada polos compañeiros da Asociación Libre de Paderne Roxín Roxal que nos daba conta dunha actividade organizada polo grupo de Investigación do Castro de As Travesas en colaboración coa concellería de Cultura do concello de Carral. A actividade consistía nunha charla-mostra sobre a actuación arqueolóxica nese castro a cargo do responsable da mesma Antón Malde. Un grupo de ardóbrigos nos interesamos en asistir á actividade e contactamos coa concellería de Cultura de Carral para concertar data e hora. Como non parecía haber unha data axeitada, Malde acabou por ofrecerse a achegarse ata Pontedeume acompañado pola tamén arqueóloga Elisa Amigo para ofrecernos a charla en Pontedeume, o que dende aquí lles agradecemos moito.

A charla tivo lugar no salón de actos da Casa da Cultura de Pontedeume, no antigo convento dos agostiños e asistiu un nutrido grupo de afeccionados á arqueoloxía, non todos membros de Ardóbriga, entre os que había unha representación da corporación municipal encabezada polo alcalde Gabriel Torrente.

Antón Malde relatou as circunstancias que levaron á intervención arqueolóxica no castro e o papel fundamental que supuxo a iniciativa municipal como promotor e comprador dos terreos. Está claro que a sensibilidade dos políticos é fundamental para desenvolver proxectos de estudo e posta en valor de unidades patrimoniais de caracter emblemático, como sería o noso castro de Castrelo. No caso de As Travesas, Malde resaltou a súa importancia dentro do contexto das redes viarias da tardo-antigüidade.

AS LÁPIDAS DO CASTRO DE A INSUA

Como xa dimos conta noutra entrada deste blog, un dos indicios que nos levaron a promover a actuación arqueolóxica no castro de A Insua, na parroquia de Boebre (Pontedeume) foron as tres lápidas atopadas accidentalmente nas obras de ancheamento da pista que chega ao chamado coto de Lago ou de A Insua e que se atopaban no xardín dos propietarios do terreo onde apareceran. Naquela actuación tamén atopáramos, entre outras cousas, unha lápida de granito cunha cruz de Malta. Ardóbriga xestionou co Concello de Pontedeume o traslado das catro pezas ao xardín da Casa da Cultura municipal.

No pasado mes de decembro comezamos os traballos de rexistro e calco dos gravados e dos relevos de cada unha das pedras. A nosa intención é elaborar un completo informe para que o concello solicite a Patrimonio o depósito provisional en situación de exposición permanente en dependencias municipais de Pontedeume das lápidas e que poidamos disfrutar delas como parte que son do patrimonio local.

1912-2012 CENTENARIO DO TORQUES DE CENTROÑA

ENTREVISTA CON Dª ANA MARÍA LEIRA

O pasado 24 de xullo un grupo de investigadores de Ardóbriga achegámonos á aldea de Castrelo, en Centroña, para manter unha entrevista con Dª Ana María Leira Fernández neta de Juan Leira Leira, o labrego que atopou o torques cando sachaba nas patacas no cercano lugar de A Casavella. O seu neto Moncho foi o que nos facilitou o contacto e nos amosou amablemente a leira (hoxe a monte) onde o seu visabó fixera o casual achado que estes días celebramos. Sorprendeunos comprobar que o lugar quedaba fora do recinto do castro, aínda que sí nas súas proximidades.

Dª Ana María contounos moitas historias da súa familia, pero non poido informar da data exacta do acontecemento. O que sí quedou para a memoria familiar foi o que pagaron polo torques: "100 pesos deron por el", dixo. Normal que unha cifra tan elevada para unha familia humilde quedara para o redordo de varias xeracións.

Estado actual da leira de A Casavella