O día 24 de outubro de 2008 nace en Pontedeume a asociacion Ardóbriga como resultado das inquedanzas dun grupo de persoas conscentes do risco de desaparición dun patrimonio cultural que nos foi legado polas xeracións pasadas e do que a sociedade actual semella non ser quen de transmitir para uso e disfrute das vindeiras.



Os membros de Ardóbriga vivimos, traballamos e sentimos no territorio que hóxe ocupan os concellos de Miño e Pontedeume. Estes dous municipios manteñen unha estreita relación topolóxica dende tempos remotos, manifesta no antigo arciprestádego de Pruzos, no espectacular xacemento do castro de Castrelo polo medio do cal atravesa a divisoria entre ámbolos dous concellos e onde se xuntan catro límites parroquiais, ou no extenso eido de influencia do santuario do monte de Breamo, de probables orixes precristiás.



Un paseo polo casco vello de Pontedeume pode facer caer na depresión ao espírito máis insensible, o abandono e a ruina están matando un patrimonio histórico e arquitectónico que nos pertence a todos. Unha visita aos nosos xacementos arqueolóxicos, que os hai, deixa ver vertedeiros clandestinos e pistas de motocrós ilegais. Unha ollada ao nomenclator oficial do concello estarrecerá a calquera que coñeza os nomes de lugar do seu contorno.



Ante esta situación decidimos organizarmonos como asociación legalmente constituída, sendo os nosos obxectivos a protección do patrimonio cultural en xeral, a salvagarda dos xacementos arqueolóxicos e a conservación do patrimonio toponímico.



Ardóbriga nace coa vocación de formar unha masa social de orixe diversa pero con un interés común pola protección, o estudio e a valoración dun patrimonio que por local non é menos da humanidade, que é de todos nós, dos de acó e dos de acolá, dos nosos antepasados e dos nosos fillos, e mesmo dos que non se interesan por el.




miércoles, 30 de diciembre de 2009




OUTONO ÁRTABRO 18/12/09

A xornada derradeira do Outono Ártabro foi tamén a de presentación da asociación Ardóbriga no Centro Cultural do concello de Miño. A afluencia de público foi máis ben escasa, pero non menos que nas dúas xornadas anteriores, desenvolvidas en Pontedeume onde a priori tiñamos máis respaldo social.
Nesta última ocasión acompañounos Fidel Méndez Fernández, arqueólogo e vello coñecido de Ardóbriga xa que foi nunha visita ao castro de Centroña-Sambollo na súa compaña onde naceu a idea de constituirmos a nosa asociación.
O historial profesional de Méndez é amplo e vai dende a publicación de varios artigos, ponencias de congresos e obras de investigación, algunhas que ata o de agora son de referencia para os estudiosos da Idade do Bronce en Galicia, á innovación das metodoloxías arqueolóxicas e a aplicación de tecnoloxías SIG nas excavacións ata a realización de multitude de traballos de campo dos que destacariamos os do proxecto Bocelo-Furelos ou os realizados no Laboratorio de Arqueoloxía e Formas Culturais da Universidade de Santiago. A día de hóxe dirixe con Mª Carmen Martínez a empresa Patrimonio y Arqueología Servicios Técnicos (PAST) coa que, excavando un túmulo no que sería a urbanización Costa Miño Golf, descubriron os restos do poboado neolítico e diversos materiais que podemos ver na sección de Imagoteca desta páxina e, ademáis, colabora con Ardóbriga no proxecto Castro de Centroña-Sambollo.
Seguindo á liña temática establecida para este Outono Ártabro, a charla de Fidel Méndez tivo por título A revalorización do Patrimonio na comerca de Ortegal e nela explicou a súa experiencia nun proxecto de desenvolvemento local no que o patrimonio arqueolóxico foi o protagonista. A iniciativa partiu do Concello de Ortigueira e contou coa colaboración da Fundación Fernández Latorre, resultando a creación da Fundación Federico Maciñeira o 24 de abril de 2000. Os obxectivos principais da Fundación son, por un lado, a revalorización do patrimonio, en especial o arqueolóxico, da comarca do Ortegal, e por outro ofrecer cobertura técnica ao concello de Ortigueira en materia de patrimonio cultural. A financiación da Fundación e fundamentalmente pública, a través de subvencións, aínda que na actualidade pensan en iniciar actividade económica na procura da autofinanciación.
Para acadar os seu obxectivo a Fundación Federico Maciñeira creou o Plan Ortegalia como plan de inversión que mellorara as condicións xerais do patrimonio da zona coa creación de infraestruturas culturais vinculadas ao patrimonio arqueolóxico e etnográfico que deran unidade e sentido ao conxunto así como a revalorización de conxuntos patrimoniais concretos a través da inversión directa. Así, as principais liñas de traballo foron: a actualización das catalogacións de patrimonio cultural; a actualización do Plano Arqueolóxico de Federico Maciñeira, a realización e posta en marcha dun centro arqueolóxico na vila; a creación de itinerarios culturais baseados en camiños tradicionais e históricos que ademáis incluiran o rico patrimonio natural e paisaxístico da zona e que conectase unidades patrimoniais senlleiras; a excavación, consolidación e, nalgún caso, restauración deses elementos nalgúns casos seriamente deteriorados. Os principais puntos de referencia foron: o porto de Bares, a necrópole de Forno dos Mouros e o castro de Punta dos Prados, en Espasante, con especial atención ao seu Monumento con Forno, para o que foi preciso redactar un plan director no que se solicitaba a declaración BIC (Ben de Interese Cultural) para todo o conxunto.
Rematada a exposición de Méndez, o debate entre os asistentes xirou entorno ao caracter vertical de estas iniciativas e as contradiccións que xera a implicación das administracións na posta en valor de determinados xacementos, mentres que as mesmas administracións incorren no abandono doutros, cando non son partícipes directas da súa destrucción por permisividade urbanizadora.


lunes, 21 de diciembre de 2009

OUTONO ÁRTABRO 11/12/09


A segunda xornada do Outono Ártabro tivo lugar tamén no Centro de Maiores de Pontedeume e correu a cargo de Pitusa Lomba Fernández baixo o título O Centro Arqueolóxico da Barbanza e castros de Neixón (Boiro): Unha experiencia de posta en valor do Patrimonio.
A ponente desta ocasión, Pitusa Lomba, é unha experimentada profesional como xestora de varias asociacións culturais, sociais e empresariais, monitora de animación e tempo libre en diferentes entidades así como programadora, coordinadora e profesora de proxectos sociais e educativos pioneiros. Veu compartir con nós a súa experiencia como Xestora do Centro Arqueolóxico da Barbanza, que dirixe dende o ano 2001.
As vicisitudes que pasou este centro foron moitas, dende os flagrantes erros de deseño arquitectónico que dificultaban a creación dun espacio expositivo eficiente e obrigaron a reconvertir un garaxe en aula para cursos e obradoiros ou os diferentes cambios nos gobernos municipal e autonómico que dificultaron enormemente a xestión dos recursos humanos e económicos e obrigaron á xestora a bregar con situacións de discontinuidade no ritmo de traballo e no cumprimento de obextivos, sempre condicionados polo balance de resultados expresado no número de visitantes.
Por outro lado, as características do Centro, que non se limita ao edificio, se non que abrangue dous castros, dificulta notablemente a xestión. A limpeza dos terreos, o mantemento dos achados arqueolóxicos e dos paneis informativos ou as visitas guiadas son algúns dos problemas a resolver en circunstancias as veces precarias e con máis vontade que recursos.
O Patrimonio Cultural como activo económico e social non está aínda suficientemente consolidado na nosa sociedade e menos na clase política, moitas veces de mentalidade curtopracista cando non decididamente descrutivas sen reparos en aras dun malentendido progreso. Por outra parte, tamén é certo que non resulta doado de explicar ante a sociedade unhas inversións moitas veces pouco visibles ou de moi escasa repercusión directa na cidadanía cando, se cadra, non son quen de resolver os servicios mínimos que unha administración ten que prestar. Ademáis, na actual coxuntura de crise, a redución de recursos xúntase coa excusa fácil para o desvío de partidas económicas cara cuestións políticamente máis rendibles.
Para o recordo queda a anécdota de que, xa rematada a charla de Pitusa Lomba, a ponente e os asistentes ao acto quedamos pechados no local do centro de Maiores. Os responsabeis das chaves marcharon sen avisar trincando ata a persiana metálica e sen comprobar que non quedara xente dentro. Por fortuna, e grazas á telefonía móbil, o feito quedou nun pequeno susto sen máis trascendencia que a propia constatación do cativo interés que o concello de Pontedeume presta á valoración do Patrimonio.
Non deixedes de visitar a páxina web:
http://www.centroarqueoloxicodobarbanza.org/





jueves, 17 de diciembre de 2009

OUTONO ÁRTABRO

PONTEDEUME - Centro Municipal de maiores (Avda. A Coruña s/n)
Venres 4 de decembro ás 19:30
Charla:
Os castros:pegadas do pasado, oportunidades de futuro por Matilde González Méndez
Venres 11 de decembro ás 19:30
Charla:
O Centro Arqueolóxico da Barbanza e castros de Neixón (Boiro): Unha experiencia de posta en valor do Patrimonio por Pitusa Lomba Fernández
MIÑO - Aula da Cultura (A Rúa s/n)
Venres 18 de decembro ás 19:30
Charla:
A revalorzación do Patrimonio na comarca de Ortegal por Fidel Méndez Fernández

OUTONO ÁRTABRO 4/12/09



O pasado día 4 de decembro presentamos o ciclo de charlas Outono Ártabro, no Centro de maiores de Pontedeume. Trátase da primeira actividade de cara ao público da asociación Ardóbriga dende a nosa asemblea constituínte hai algo máis dun ano.
Baixo o título Os castros: pegadas do pasado, oportunidades de futuro a ponente Matilde González Méndez, arqueóloga de ampla experiencia tanto no eido académico coma no profesional, falou da posta en valor de bens patrimoniais e da necesidade de mentalizar á sociedade do potencial económico que poden conter.
González comentou varios exemplos da nosa e doutras comunidades nos que diferentes obxectivos patrimoniais de tipo arqueolóxico ou etnográfico eran recuperados para a sociedade mediante determinadas actuacións que acadaban os seus obxectivos con maior ou menor fortuna. Especial detalle mereceron os comentarios da arqueóloga adicados a xacementos da Idade do Ferro e da Antigua de Galicia por seren máis próximos e mesmo obxecto da súa propia experienza profesional, cal é a actuación que aínda está a desenvolver no castro de Vigo.
A ponencia de Matilde González foi seguida con grande atención por parte dun público participativo e entusiasta que plantexou numerosas e interesantes cuestións relacionadas co patrimonio da nosa comarca. De todas elas destacaríamos as relativas as iniciativas veciñais dirixidas á protección dun determinado ben patrimonial. A experta destacou a importancia destas iniciativas para chamar a atención perante as administracións respecto dun ben en situación de risco ou sen catalogar, así como para activar un xacemento e crear un foco de interese cultural e mesmo turístico, como o caso de Castrolandín.
Queda, pois, nas nosas mans asumir esa iniciativa como xa vimos facendo dende que creamos a nosa asociación.